Kalendarium epok

Daty najważniejszych wydarzeń historycznych uporządkowane według epok literackich.

ANTYK

VIII w. p.n.e. pierwsze greckie miasta-państwa
753 p.n.e. założenie Rzymu
ok. 500 – 429 p.n.e. złoty wiek Grecji (Perykles, demokracja ateńska)
40 p.n.e. – 14 n.e. złoty wiek Rzymu
476 upadek cesarstwa zachodnio-rzymskiego

BIBLIA

Stary Testament	Nowy Testament
XIX w. p.n.e. czasy Abrahama, Izaaka, Jakuba XIII w. p.n.e. Mojżesz (pismo prasemickie, Dekalog) X w. p.n.e. królestwo Dawida i Salomona (powstają pierwsze księgi biblijne) 721 p.n.e. upadek królestwa Izraela od 37 p.n.e. Herod królem Judei	ok. 7 p.n.e. – 30 n.e. życie i działalność Jezusa Chrystusa 70 n.e. zdobycie i zburzenie Jerozolimy przez Rzymian 51–96 spisanie Ewangelii

Średniowiecze

Polska	Europa
966 chrzest Polski 1000 zjazd w Gnieźnie 1025 koronacja Bolesława Chrobrego 1410 bitwa pod Grunwaldem	476 upadek cesarstwa zachodnio-rzymskiego 1054 wielka schizma wschodnia (podział Europy na katolicką i prawosławną) 1096 pierwsza wyprawa krzyżowa XV w. epidemia czarnej śmierci (dżumy) 1492 odkrycie Ameryki

renesans

Polska

Europa

1505 konstytucja nihil novi 1518 ślub Zygmunta Starego z Boną 1525 hołd pruski (rozwiązanie zakonu krzyżackiego, sekularyzacja Prus) 1543 Mikołaj Kopernik, O obrotach sfer niebieskich; Mikołaj Rej, Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem; Andrzej Frycz Modrzewski, Łaski, czyli o karze za mężobójstwo 1543/1544 pierwszy rok studiów Jana Kochanowskiego na Akademii Krakowskiej 1569 polsko-litewska unia w Lublinie 1573 pierwsza wolna elekcja, wybór Henryka Walezego na króla 1584 śmierć Jana Kochanowskiego

1453 upadek Konstantynopola i cesarstwa bizantyjskiego 1455 Biblia Gutenberga 1492 wyprawa Kolumba, odkrycie Ameryki 1517 wystąpienie Marcina Lutra (Wittenberga) 1519 rozpoczęcie wyprawy dookoła świata pod dowództwem Ferdynanda Magellana 1545–1563 sobór w Trydencie

BAROK

Polska	Europa
1584 śmierć Jana Kochanowskiego 1655–1660 najazd szwedzki na Polskę (potop) 1652 pierwsze zerwanie sejmu z zastosowaniem liberum veto 1658 wygnanie arian z Polski 1683 odsiecz wiedeńska 1740 założenie Collegium Nobilium	1618–1648 wojna trzydziestoletnia 1643–1715 panowanie Ludwika XIV we Francji 1682–1725 panowanie Piotra Wiel

oświecenie

Polska	Europa, Ameryka
1740 założenie Collegium Nobilium 1747 pierwsza biblioteka publiczna stworzona z inicjatywy braci Załuskich 1764 koronacja Stanisława Augusta Poniatowskiego 1765 otwarcie Szkoły Rycerskiej, sceny narodowej, początek publikacji „Monitora” 1772 I rozbiór Polski 1773 Komisja Edukacji Narodowej 1788–1792 Sejm Wielki 1791 Konstytucja 3 maja 1792 konfederacja targowicka 1793 II rozbiór Polski 1794 powstanie kościuszkowskie 1795 III rozbiór Polski, abdykacja Stanisława Augusta Poniatowskiego 1797 utworzenie Legionów Polskich we Włoszech 1800 Towarzystwo Przyjaciół Nauk 1807–1815 Księstwo Warszawskie 1815 kongres wiedeński, powstanie Królestwa Polskiego	1787 Konstytucja Stanów Zjednoczonych 1789 wybuch Wielkiej Rewolucji Francuskiej 1799–1815 kampanie napoleońskie

romantyzm

Polska	Europa i Ameryka
1822 wydanie w Wilnie pierwszego tomu Poezji Adama Mickiewicza 1829 koronacja cara Mikołaja I na króla Królestwa Polskiego 1830–1831 powstanie listopadowe 1846 powstanie chłopskie Jakuba Szeli w Galicji (rabacja chłopska) 1863–1864 powstanie styczniowe 1864 carskie uwłaszczenie chłopów w Królestwie Polskim	1789 wybuch Wielkiej Rewolucji Francuskiej 1815 klęska Napoleona, postanowienia kongresu wiedeńskiego 1825 powstanie dekabrystów w Rosji 1846–1848 Wiosna Ludów w Europie 1861–1865 wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych

POZYTYWIZM

Polska

Europa i Ameryka

1864 upadek powstania styczniowego, likwidacja autonomii Królestwa Polskiego i powstanie Kraju Przywiślańskiego, ukaz carski o uwłaszczeniu chłopów 1867 autonomia Galicji 1872 zniesienie polskiego jako języka wykładowego w szkołach zaboru rosyjskiego 1887 zniesienie polskiego jako języka wykładowego w szkołach zaboru pruskiego 1890 wydanie Lalki Bolesława Prusa 1894 wydanie II tomu Poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera (utwory dekadenckie)

1870–1871 wojna francusko-pruska 1871 zjednoczenie Niemiec, Otto von Bismarck kanclerzem 1882 powstanie trójprzymierza

młoda polska

Polska	Świat
1894 wydanie drugiego tomu Poezji  Kazimierza Przerwy-Tetmajera 1901 strajk szkolny we Wrześni (zabór pruski) 1905 ruchy rewolucyjne w Królestwie Polskim 1905 Nagroda Nobla dla Henryka Sienkiewicza 1918 odzyskanie przez Polskę niepodległości – 11 listopada	1914–1918 pierwsza wojna światowa 1917 wybuch rewolucji październikowej w Rosji

dwudziestolecie międzywojenne

Polska	Europa
1918 powstanie niepodległego państwa polskiego, Józef Piłsudski Naczelnikiem Państwa 1920 wojna polsko-bolszewicka, bitwa warszawska 1924 Literacka Nagroda Nobla dla Władysława Stanisława Reymonta 1926 przewrót majowy 1939 1 września – agresja Niemiec na Polskę 17 września – agresja Związku Radzieckiego na Polskę	1918 kapitulacja Niemiec, zakończenie I wojny światowej 1924 śmierć Włodzimierza Lenina, Józef Stalin u władzy 1929 początek wielkiego kryzysu 1933 Hitler kanclerzem Niemiec 1939 pakt Ribbentrop-Mołotow

WSPÓŁCZESNOŚĆ

Polska

1945 zakończenie II wojny światowej 1956 protesty robotników w Poznaniu; odwilż po okresie stalinowskim 1968 protesty studentów w Warszawie przeciwko zdjęciu z afisza Mickiewiczowskich Dziadów w reżyserii Kazimierza Dejmka, antyżydowska polityka władz pod naciskiem ZSRR w związku z wojną izraelsko-arabską 1970 strajki robotnicze na Wybrzeżu 1976 protesty robotnicze w Radomiu i w Ursusie; powstanie KOR – Komitetu Obrony Robotników 1980 powstanie Związku Zawodowego „Solidarność” 1981 wprowadzenie stanu wojennego 1989 obrady okrągłego stołu; powstanie III RP 2004 przyjęcie Polski do Unii Europejskiej

źródła: opracowano na podstawie repetytorium do matury rozszerzonej z języka polskiego wydawnictwa WSIP