Biblia

Moje notatki dotyczące Biblii.

Słowa klucze: stworzenie świata, apokalipsa, wiara, miłość, cierpienie, sprawiedliwość
Ważne pojęcia: alegoria, symbol, styl biblijny
Motywy biblijne: Stary Testament: Bóg Stwórca, Hiob, oblubieniec i oblubienica (z Pieśni nad Pieśniami), vanitas vanitatum (z Księgi Koheleta); Nowy Testament: Sąd Ostateczny, piekło, niebo i czyściec, kuszenie Chrystusa przez szatana, Chrystus cierpiący za ludzkość (motyw pasyjny), Matka Boska (motyw maryjny)

BIBLIA

święte księgi - mają zbliżyć człowieka do spraw niewyrażalnych, transcendentnych, wyjaśniają, stanowią podstawę religii, mają za zadanie spajać wspólnotę, kształtują prawo

creatio ex nihilo - stwarzanie z niczego

przypowieści (parabole) - opowieści o znaczeniu alegorycznym, którymi posługiwał się w swoim nauczaniu Jezus, odnajdujemy je w Ewangeliach

Kuszenie w Raju

Biblia - wina bardziej po stronie kobiety, ale mężczyzna nie oponuje, wąż rozmawia z kobietą, ogród na wschodzie

Koran - szatan prowadzi do tego, że się potknęli, więc nie jest po stronie ani mężczyzny, ani kobiety

Tora - bardziej podniosły, poważny charakter, krótsza zapowiedź tego, co się stanie, ogród od dawna

żebro - „ib”, czyli życie à podkreślenie jedności kobiety i mężczyzny, a nie różnic i nadrzędności

Księga Hioba - cierpienie ma sens?

teodycea - jak Bóg może pozwolić na istnienie zła

topos unde malum - skąd zło?

*część najstarsza(proza) - rozmowa Boga z Szatanem o Hiobie

*na Hioba spada fale nieszczęść, ale on dalej chwali Boga

*potem ma wątpliwości co do swojej wytrzymałości

*pyta dlaczego, ale nie uzyskuje odpowiedzi

*Hiob nie zapomni o nieszczęściach, ma złe doświadczenia, cierpienia dalej istnieją w jego podświadomości, nowe dzieci nie mogą wynagrodzić tych, które zginęły

*żona Hioba - litość, obrzydzenie, pobłażliwość, uważa, że Hiob jest szalony, jest kimś obok, nie współuczestniczy w cierpieniu, „lepsza”?

*przyjaciele - na początku milczą i jednoczą się z Hiobem w cierpieniu

Psalmy jako gatunek literacki

psalmy - pieśni religijne, modlitwa

psalterion - instrument

paralelizm - powtórzenie, wprowadzenie w ciągu wypowiedzi elementów podobnych kompozycyjnie, składniowo lub znaczeniowo

werset - charakterystyczny dla prozy biblijnej odcinek tekstu wyodrębniony graficznie, stanowiący całość myślową, rytmiczną i intonacyjną

psalm 23 w przekładnie Kochanowskiego

regularność utworu - harmonia wiary, świata z Bogiem, treść jest bardziej uporządkowana

Psalm Wisławy Szymborskiej

podmiot liryczny - cenzor, bezsilny strażnik, obserwator, chce ująć wszystko w kadr, donosi na świat natury

natura	kultura
niepodzielna, brak obcych sfer, nieokiełznana, ruch i witalizm --> życie	człowiek - „tylko to co ludzkie potrafi być prawdziwie obce”, porządkując przestrzeń wprowadza chaos, próbuje zapanować nad światem

Pieśń nad Pieśniami

*zmysłowość, cielesność

*idealizacja, subiektywizm, „piękno leży w oku patrzącego”

*specyficzne wyszukane porównania - ten sam język zakochanych (idiolekt miłosny, kod), nie ma słów, które są adekwatne, żeby to opisać

*miłość - lek i przyczyna choroby

Erich Fromm - „O sztuce miłości”

*miłość to sztuka, żeby ją poznać potrzebne są: teoria, praktyka, zaangażowanie

*wciąż uczymy się jak wyrażać miłość, szukamy się i odkrywamy na nowo, dzięki czemu kochamy jeszcze bardziej

*Pieśń nad Pieśniami pokazuje zaangażowanie

Apokalipsa jako źródło symboli

teksty prorockie - łatwe do zrozumienia

teksty apokaliptyczne - symbole, spektakularne zmiany (gwałtowne wkroczenie Bożego porządku)

apokalipsa (objawienie, odsłonięcie)-  gatunek piśmiennictwa, pełen symboli i rozważań nad sensem historii i przyszłością widzianymi jako psychomachia (walka dobra ze złem), czas podsumowania

psychostatis - ważenie duszy

deesis - Maryja+Jezus+Jan Chrzciciel

WZORCE (I ANTYWZORCE) OSOBOWE

Wzorzec	Antywzorzec
Hiob – człowiek niezachwianej wiary	Kain – bratobójca
Dawid – człowiek, który dzięki wierze potrafił pokonać dużo silniejszego Goliata	Herod Wielki – despota, człowiek okrutny, żądny władzy
Salomon – wzór mądrości	Judasz – zdrajca
Samarytanin – człowiek dbający o innych (altruista)	Poncjusz Piłat – człowiek, który z lęku o swoją pozycję nie stanął w obronie niewinnie oskarżanego Chrystusa

FRAZEOLOGIZMY WYWODZĄCE SIĘ Z BIBLII

hiobowa wieść - straszna, przerażająca wiadomość
pocieszyciel hioba - ktoś, kto pocieszając, zwiększa jeszcze przygnębienie dotkniętego nieszczęściem
kainowa zbrodnia - bratobójstwo
salomonowy wyrok - wyrok mąrdy, sprawiedliwy
umywanie rąk - uciekanie przed odpowiedzialnością
od Annasza do Kajfasza - odsyłanie od drzwi do drzwi
wizja apokaliptyczna - wizja zagłady, końca świata, Sądu ostatecznego

SENTENCJE

„Marność nad marnościami – wszystko marność” – Księga Koheleta

„Pan dał, Pan wziął” – Księga Hioba

„W Panu pokładam nadzieję, / nadzieję żywi moja dusza” – Księga Psalmów

„Bo prochem jesteś / i w proch się obrócisz” – Księga Rodzaju

„Nic nowego pod słońcem” – Księga Koheleta

„Wszystko ma swój czas, i jest wyznaczona godzina na wszystkie sprawy pod niebem” – Księga Koheleta

„Nie samym tylko chlebem żyje człowiek” – Księga Powtórzonego Prawa

„Bo wszyscy, którzy za miecz chwytają, od miecza giną” – Ewangelia według św. Mateusza

„Nie możecie służyć Bogu i mamonie” – Ewangelia według św. Mateusza

„Błogosławieni, którzy nie widzieli, a uwierzyli” – Ewangelia według św. Jana

źródła: opracowane na podstawie szkolnych notatek, podręczników do liceum wydawnictwa Operon oraz repetytorium do matury rozszerzonej z polskiego wydawnictwa WSIP